November 2022

Dit is de meest noordelijk Schotse distilleerderij en is gelegen op Orkney. Men gebruikt hard, kalkrijk water bij de produktie en ze hebben nog steeds hun eigen moutvloer. De mout wordt gedroogd met turf, vandaar de typische Highland Park rokerigheid. Hoewel Highland Park, naast Scapa, een van de twee distilleerderijen op de Orkneys is, wordt het toch een Highland genoemd.

Hierdoor lijkt de naam van de distilleerderij ook niet "vreemd". Vanaf 2006 begon men wat meer aandacht te besteden aan de verpakking van de whisky, waardoor je nu soms door de bomen het bos niet meer ziet. In het stillhouse van de Highland Park distilleerderij staan twee wash stills en twee spirit stills, die met stoom worden verwarmd. Tien washbacks zijn gemaakt van Oregon pine en twee zijn er van larikshout.

Zo'n 20% van de mout is afkomstig van de eigen moutvloeren. De turf voor het drogen van de groenmout komt van eigen grond, vlakbij de zee. De vaten die men gebruikt voor het rijpen van de new spirit zijn refill-, bourbon- en sherryvaten. Het water voor de bereiding van de whisky komt uit een bron, die in de heuvels boven de distilleerderij ligt en Cattie Maggie genoemd wordt.

Dit water wordt ook gebruikt voor de inweking van de gerst bij de eigen moutproductie en is rijk aan mineralen en men haalt het via een pijpleiding naar de distilleerderij. Het water voor het koelen van de condensors komt van het riviertje de Crantit Burn. Het meeste van de geproduceerde 2,5 miljoen ltr alcohol per jaar verdwijnt ook hier in de blended whisky's, zoals (samen met Macallan) in Famous Grouse.

De officiële bottelingen van Highland Park worden steeds duurder en of die nou zo bijzonder van smaak zijn? Het is een hype aan het worden, met mooie verpakkingen. Deze Secret Orkney kan niet anders dan een Highland Park zijn en is een botteling van The Maltman (Meadowside Blending), een redelijk nieuwe bottelaar, die sinds een jaar of 10 de markt voedt met erg mooie whisky's.

De neus begint romig, fruitig en licht rokerig met zoete appels, wat banaan en lichte druiven. Na een tijdje ook perzik. Met een paar kruiden. Smaak: Zeer vol in de mond, de alcohol is zeer goed geïntegreerd. Daarnaast is hij geelfruitig en kruidig. Afdronk: Medium lang. De appels komen terug, plus wat chocolade en een spoor van as. Mooie, intense sherry invloed, die toch voldoende ruimte laat voor het distilleerderijkarakter. Ziet er ook wat ouder uit dan de 12 jaar op het etiket.

Hè hè, eindelijk! Zeker de beste of anders 1 na beste van de avond. Een mooie neus met een bloementuin, wat heide met lente lammetjes, maar ook toffee en zelfs koffie. Ook een beetje ziltig. Een eerlijke smaak, een 'straight forward whisky'. Een lekker ding met inhoud, zoethout, een beetje banaan, mint én zoute grasboter. Lange vette afdronk. Na deze jubel bleek het de winnaar van de avond!

Nog steeds genoemd als de kleinste distilleerderij van Schotland. Er zijn kleinere tegenwoordig, zoals de in opkomst zijnde boerderij distilleerderijen. Het kleinste hier draait eigenlijk om het aantal mensen dat bij het hele proces van whisky maken betrokken is, nl. 3.

Ze produceren rond 90.000 ltr pure alcohol per jaar en bijna alle whisky gaat naar hun eigen officiële bottelingen. Dat eigen is erg breed, want ze zijn ook eigenaar van Signatory, een grote onafhankelijke bottelaar. Ze hebben en nemen alle tijd om te experimenteren met allerlei vaten en type whisky's. Hierdoor zijn ze erg gewild.

Deze whisky is een officiële botteling én erg gewild in relatie prijs/prestatie. Een zeer intense en aangename sherrybom, met een typisch Edradour -profiel, zoals ook in eerdere zware sherried vatsterkte releases wordt gevonden.

Neus: walnoten, gedroogd fruit, pure chocolade, beetje stoffige zolder, vlezig, weinig of geen turf. Smaak: Wauw. SherryBOMB-waarschuwing. Leer, zwarte bittere chocolade, zoet & zuur Afdronk: Sherry in overvloed. Lekker & plakkerig. Een geweldige whisky als je van zware sterke 'vuile' smaken houdt. Dit is geen dagelijkse dram... Wordt beter met de tijd in het glas en als je wilt kan er wat water bij.

Ook hier dubbele (maar niet extreme) gevoelens. Men vond het een prima 1-dimensionale allemansvriend, maar ook wel een compromisloze sherrybom. Asfalt, dropwater en nat leer kwam voorbij. Maar ook Christmas cake, rozijnen, gazpacho en vlezige tomaat in de neus. De smaak ging naar kersenbonbons.

Uiteindelijk een volwassen, serieuze, mooie whisky met chocola, caramel, macadamia en boerenjongens. Dit engeltje blijft maar op de tong pissen, zeer bevredigend, aangenaam, maar geen doordrinker. Uiteindelijk een toppertje, een favoriete afsluiter in een 3-sterrenrestaurant. Dit alles leidde tot een niet onverdienstelijke 2e plek in deze proeverij.

Bunnahabhain, betekenis "Monding van de rivier" is gelegen in een prachtige omgeving met uitzicht op het eiland Jura. In tegenstelling tot zijn buren op het eiland, is Bunnahabhain whisky een light peated malt (minder dan 2ppm).

Net zoals alle andere distilleerderijen op Islay betrekt ook Bunnahabhain de mout van de Port Ellen mouterij. Het grote verschil met de andere distilleerderijen op Islay is, dat men bij Bunnahabhain de mout niet droogt met turf maar met warme lucht. Zodoende heeft deze Islay malt geen rook- of turfsmaak.

Het water om de malt te maken komt uit een waterbron bij Margadale Hill. Het water uit deze bron wordt van grote diepte naar boven gepompt en via een pijpleiding naar de distilleerderij geleid. Dit om te voorkomen dat het water met turf in aanraking komt.

De distilleerderij heeft de grootste pot stills op het eiland en de productie wordt meestal gebruikt voor het blenden. De officiële bottelingen zijn vaak een zacht subtiele Islay malt vaak zonder een spoortje turf of jodium in te bekennen. Deze stijl van Bunna's worden erg gewaardeerd en zijn erg gewild.

Een keer per jaar maakt men gedurende een maand geturfde whisky. Deze krijgt dan de naam Staoïsha. Deze Bunna is een mooie botteling van Cooper’s Choice. Het merk dankt zijn naam aan de zeer bekwame Kuiper of vatenbouwer (Cooper) - een kunst die sinds de middeleeuwen van generatie op generatie is doorgegeven. Het Cooper's Choice-assortiment van single cask whisky's van de beste distilleerderijen van Schotland is het eerbetoon aan deze fijne ambachtslieden en hun belangrijke rol in de Scotch Whisky-industrie.

Aroma: duidelijke tonen van sherry, zee, wind, cacao poeder, karamel, honing, rozijnen, pruimen, geroosterde amandelen, zwarte peper, tonen van kaneel en een spoor van zwavel. Smaak: veel sherry, bittere sinaasappeljam chocolade-frambozen mousse, rozijnen, karamel met zout, vanille, kaneel, gekonfijte gember, zoethout en eiken noten.

Afdronk: Vrij lang, met tonen van sherry, donkere chocolade, gezouten amandelen, pruimen, zwarte peper en eiken

De proevers waren erg verdeeld over deze Bunna. In de neus vond men bloemen (Latyrus), maar ook vond men hem aards, verder vond men as uit de asbak, boter, een framboos en caramel. De smaak was zacht en in balans met walnoten, kruidig, een beetje veen, maar lekker vet, boter, citrus, trekdrop, amandelspijs, zoethout en laurier.

De lange afdronk vond men mineraal en zwavelig (vuursteentjes), maar ook een klein beetje bitter en vijgen kwamen ook nog voorbij. Iemand kreeg een associatie met een schoenmaker, leer en lijm. Veel body, wat iemand deed opmerken dat ie heerlijk zou passen bij het eten, vooral bij vlees. Tja er was een tafel, die het een gehandicapte whisky vond, mogelijk uit een slecht vat? Dit laatste maakte dat ie in deze proeverij niet verder kwam dan de 3e plek.

Er zijn veel distilleerderijen gevestigd in bossen en valleien tussen de bergen van Cairgmorn en de zee. Deze distilleerderij is gevestigd aan de oever van de North Esk, een rivier die uitmondt in de zee nabij Montrose. Fettercairn is, zoals alle distilleerderijen, enkele keren gesloten geweest en is ook enkele keren van eigenaar veranderd.

In 1887 werd de distilleerderij door brand verwoest, en werd daarna weer opnieuw opgebouwd. Fettercairn gestopt met de productie tussen 1926 en 1939, toen het werd overgenomen door National Distillers van Amerika via haar dochteronderneming Train & McIntyre, die eigenaar was van de Associates Scottish Distillers.

Vandaag de dag produceert de distilleerderij van Fettercairn lichte, gebalanceerde whisky's met een tropisch karakter wat veroorzaakt wordt door het unieke destillatieproces. Aan de bovenkant van de stills zit een koelring die het kristalhelder bergwater over de still laat lopen en hiermee het koper koelt, zodat alleen de beste/fijnste dampen stijgen en condenseren. Dit is een uniek stuk 'engineering' wat een bepalend kenmerk van de distilleerderij is geworden.

Lange tijd was de enige officiële botteling een twaalfjarige die de vorige tienjarige had vervangen, maar sinds een paar jaar is de range uitgebreid met een 16, 22 en een 28 jarige botteling. Er zijn slechts een handvol onafhankelijke bottelingen. Fettercairn is momenteel eigendom van Whyte en Mackay na aankoop in de jaren '70.

De distilleerderij heeft een capaciteit van 2,2 miljoen ltr alcohol per jaar. Slechts 4% van de productie van Fettercairn wordt op de markt gebracht als single malt, de rest wordt gebruikt in blends. Deze Fettercairn is gebotteld door de Whiskydudes, een Nederlandse bottelaar, die sinds 2015 bestaat. Er is nog maar 1 dude over van de oorspronkelijke 3.

De andere 2 hebben hun focus verlegd, maar helpen nog steeds bij het uitkiezen van de vaten, proeven en beoordelen van de samples. Deze Fettercairn is eigenlijk hun 2e botteling, de eerste was een 23 jarige Glentauchers, speciaal gebotteld voor het 10 jarig bestaan van Het Whisky Forum.

Whiskydudes notes: Fettercairn is misschien niet de bekendste of meest gewilde whisky van de Schotse Hooglanden, toch presenteert deze Whyte & Mackay-distilleerderij zo nu en dan een mooie expressie. Dit is er zeker zo een. Licht en zoet in de neus, als een Riesling dessertwijn. Een mand met overrijp zomerfruit.

Witte druiven, groene appels en sappige peer zijn prachtig in balans met kleine hints van gekookte groenten, wat krijt en een snufje zeezout en witte peper. Een heerlijk sappig bourbonesque mondgevoel. Het einde van elke slok laat je achter met veel gestoofd fruit en ingeblikte ananas, bekroond met vanille en slagroom, wat onvermijdelijk het sterke karakter van dit actieve Kentucky Bourbon eiken vat laat zien.

Een net wel, net niet whisky. De niet-kant vond het te jong gebotteld. Neus: ether/aceton, een beetje een ziekenhuis gat. Chemische, synthetische zooi, karakterloos, spirit ruikt naar Sothern Comfort. Weet niet wat ik er mee moet. Fruitig maar verder nietszeggend. Ik ben op zoek naar de smaak, maar kan geen bourbon ontdekken. Niet lekker, een beetje zurig, postbode elastiek.

De wel-kant was een stuk tevredener. Lekker zoet, vanille, perzik, jong, bloemig, lekker. Niet irritant in de alcohol. Dit is de Efteling, een poffertjeskraam, roze zuurstokken en spekkies en ook boterkoek en vanille suiker. De afdronk is redelijk lang, het is de favoriet! Maar wel een beetje laten wachten in het glas, dan wordt ie lekkerder. Al met al een nipte 4e plek in deze proeverij.

De distilleerderij van Tormore is gelegen tussen Granttown-on-Spey en Aberlour aan de voet van de Cromdale Hills en men kijkt uit over het dal van de rivier de Spey. De naam is afkomstig van de boerderij met de gelijknamige naam, die tegenover de distilleerderij ligt. Tormore is half Gaelic en half Engels en zou vrij vertaald "grote rotspunt" betekenen.

De Tormore distilleerderij werd in opdracht van Long John International tussen 1958 en 1960 ontworpen door architect Sir Albert Richardson. Tijdens de bouw werd het bedrijf overgenomen door de drankengigant Schenley uit Amerika en de distilleerderij werd in oktober 1960 geopend. In 1972 werd het aantal stills verdubbeld, daarna werd de distilleerderij in 1975 overgenomen door Whitbread & Co. In 1990 werd de distilleerderij door de vijfde eigenaar, Allied Distillers Ltd. overgenomen.

De Tormore distilleerderij is de eerste nieuwgebouwde distilleerderij van de twintigste eeuw in Schotland. Dit architectonische wonder staat, ondanks de nog jonge leeftijd van de gebouwen, op de monumentenlijst en er mag aan de buitenkant niets veranderd worden. Zeer bijzonder aan het gebouw zijn de klok en het klokkenspel, dat om het kwartier luidt, het koperen dak met de dakgoten en het graniet dat prachtig in het gebouw verwerkt is.

De huizen van de werknemers zijn ernaast in dezelfde stijl gebouwd. Zelfs de buxusboompjes in de tuinen zijn in de vorm van pott stills en bellen geknipt. De distilleerderij ziet er van de buitenkant heel anders uit dan de traditionele distilleerderijen en er werd beweerd, dat er geen echte whisky met het Speyside karakter kon worden geproduceerd.

In het grote stillhouse staan vier paar stills, die in 1972 omgebouwd werden naar “stoom gestookt” en ook werden de acht washbacks vergroot naar een dubbele capaciteit. De whisky rijpt op ex-bourbon vaten en een klein gedeelte op sherryvaten.

Het brouw- en ook het koelwater komt uit de Achvochkie Burn. Deze beek vindt zijn oorsprong in de Cromdale heuvels. Het koelwater dat warm de condensors verlaat, wordt afgekoeld voor dat het verderop de rivier de Spey in stroomt. De distilleerderij is alleen op afspraak te bezoeken.

Neus: Kruidig, aangename graantonen en een vleugje citrusfruit. Smaak: Iets fruitiger dan de neus doet vermoeden. Kruidig met een vleugje donkere chocolade. Nog steeds met een geweldige graannoot. Afdronk: gemiddelde lengte, licht gepeperd en nog steeds met die mooie graannoot. Citrusnoot en een hint van donkere chocolade. De afdronk is voortreffelijk, maar de neus en smaak overtreffen het zelfs een beetje en definiëren de whisky.

Een heel vriendelijke whisky, iemand kon er wel een avondje mee zitten. In de neus perzik, mandarijn, lemongrass, vanille, sinaasappel, een beetje citrus en zelfs een beetje hooi. De smaak bleef fruitig met gekonfijte kersen, maar ook honing en laurier werd waargenomen. Iemand noemde wybertjes, maar ook chocola en sinaaasappeldrop en boterbabbelaar, verder weer vanille, nootachtig.

Het was een volle, stroperige en vette whisky. Heel makkelijk drinkbaar, maar.... Hoewel een goede neus, de smaak werd vlak en eigenlijk een beetje ruw. De afdronk was niet al te lang. Iemand vond het een appeltaart zonder slagroom, dus er leek iets te missen in deze Tormore. Het resulteerde in een 5e plek in deze proeverij.

Deanston distilleries is een redelijk jonge distilleerderij en dateert van ongeveer 1965. Ze hebben hun plek gevonden in een oude katoenfabriek waar ze de beschikking hebben over veel water - genoeg water om een turbine aan te drijven, die de elektriciteit voor de distillery levert. Ze beschrijven zichzelf dan ook als een ‘groene distilleerderij’.  

Deanston produceert ongeveer 3 miljoen ltr alcohol per jaar, maar vooral voor blending (Scottish Leader, Black Bottle en nog wat malt likeuren). Tot voor kort waren er slechts 2 of 3 bottelingen (12 jaar, 17 jaar en voor Frankrijk een 6 jarige), maar er komen nu meer op de markt, waaronder ook indie bottelingen van Douglas Laing, Cadenhead, Signatory en nu dus Scotch Universe.

Scotch Universe is een onafhankelijke whisky bottelaar uit Duitsland. Het merk was tot voor kort niet te verkrijgen in Nederland, maar sinds een jaar of 3 heeft een enthousiaste Nederlandse slijter er voor gezorgd dat ook Nederland (met ongeveer 10 slijterijen verspreid over het land) hier van kan gaan genieten.

Het zijn allemaal single cask bottelingen, waarvan er regelmatig nieuwe expressies verschijnen. Het thema van deze lijn is "het universum". Om er achter te komen wat voor soort whisky er in deze fles zit, moet je de code op de fles ontcijferen. Dit klinkt moeilijker dan het is, maar meestal zit er een de nek van de fles een kaartje hoe je het moet decoderen.

Handig hierbij is toegang tot het internet, want het jaartal geeft het jaar van de stichting van de distillery aan. Dit is zo gedaan omdat op een onafhankelijke botteling niet altijd de naam van de distiller mag staan. (Vaak 'secret Speyside' of 'Unknown Highland') Mocht je er echt niet uitkomen dan weet de slijter wel wat er inzit.

Neus: Zoet, alcoholische kruidigheid, vanille, honing, druiven, karamel Smaak: Zoetheid, vanille, hete gember, druiven, karamel, de alcohol is duidelijk merkbaar Afdronk: De zoetheid blijft maar wordt droger, eiken, karamel, verwarmend, middellang

Een moeilijke en té complexe whisky, was de eerste indruk. Overrijpe druiven in de neus, erg zoet, gemaaid gras op mei-ochtend naast de latyrus van de vorige whisky (Bunna). De smaak bleef zoet met bramen, gewelde abrikoos, sinaasappelschillen, gekaramelliseerde suikers, suikerbrood, maar wel een beetje scherp in het begin. Eigenlijk "In de Soete Suikerbol" met Schwarzwalder Kirsch.

Het blijft overwegend zoet, wel heftig maar acceptabel. Iemand vond hem droog in de afdronk, een beetje heet en wat ruw en scherp. Voor sommige proevers zou dit de afsluiter van een avond kunnen zijn, net een doodlopend straatje, waarin hij verbetert met elke slok. Geen slechte beschrijving dan voor een whisky, die tijdens deze proeverij op 6 eindigde.